Milei’nin İki Yüzü

Arjantin, bu hafta sonu yapılacak olan seçimlerle büyük bir siyasi ve ekonomik döneme giriş yapıyor. Özellikle Ağustos ayında gerçekleşen ön seçimlerde, La Libertad Avanza (Özgürlük Gelişimi) partisinin cumhurbaşkanı adayı Javier Milei'nin yüzde 30 oy oranı elde ederek merkez sol ekonomi bakanı Sergio Massa ve muhafazakar aday Patricia Bullrich'i geride bırakması, büyük bir sürpriz yaratmıştı.

Sadece siyaset sahnesinde değil, ekonomi alanında da dikkat çeken gelişmeler yaşandı. Arjantin pesosu, dolar karşısında yüzde 18 oranında devalüe edildi ve bir doların değeri 350 peso seviyelerine yükseldi. Arjantin Merkez Bankası, faiz oranlarını yüzde 97'den yüzde 118'e yükselterek ekonomiyi dengelemeye çalıştı, ancak ülkede hala yüksek bir enflasyon sorunu yaşanıyor.

Javier Milei, aşırı sağcı görüşleri ve eski ABD Başkanı Donald Trump'a olan hayranlığı ile tanınıyor. Ön seçimlerde elde ettiği sürpriz zafer sonrasında, "Kuzuları yol göstermek değil, aslanları uyandırmak için buradayım." açıklamasıyla büyük değişikliklerin habercisi olduğunu belirtti.

Arjantin, siyasi açıdan Türkiye’deki 1980'ler öncesini bazı noktlarda anımsatırken, ekonomi alanında istikrarlı bir seyir izlemekte zorlanmış bir ülke olarak öne çıkıyor. Aslında başarılı bir ekonomist olan Milei ekonomik büyüme konusunda yazdığı 9 kitap ile uzmanlık alanını herkese göstermiş oldu. TV’lerde yaptığı yorumlar ve programlar onu kendi karikatürüne dönüşme riskine sahipti. Ta ki 2021’de milletvekili olana kadar. Yaptığı sansasyonel açıklamalarla bir sürü insanın beğenisini toplarken bir o kadar da tepki topladı.

Milei'nin dikkat çeken seçim vaatleri bulunuyor. Devleti tüm sorunların kaynağı olarak görmekte ve hükümet harcamalarını azaltmayı taahhüt etmektedir. Sağlık sisteminin özelleştirilmesini savunuyor ve Sağlık, Çevre ve Eğitim bakanlıklarını kapatmayı hedeflemektedir. Aynı zamanda "El Peluca" (Peruk) lakaplı Milei, Merkez Bankası'nı fesih ederek para birimini dolar ile değiştirmeyi savunmaktadır. Milei, küresel ısınmayı küresel marksizmin uydurması olarak görmektedir.

Ekonomistlere göre, resmi para birikimini dolarla değiştirebilmek için yaklaşık 40 milyar dolarlık kaynağa ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak Arjantin'in en büyük sorunu, ticaretin hala büyük ölçüde nakit para ile yapılmasıdır. Bu nedenle, resmi kaynaklara ek olarak, yurtdışında bulunan kaynaklar da dikkate alındığında, ülkenin toplam birikim miktarının yaklaşık 246 milyar dolar ve offshore hesaplarında 261 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir. (kaynak: e507, X)

Miliei’nin istediği sistem PARA KURULU sisteminin temel yapıtaşlarından birisi aslında. Çünkü para kurulu Merkez bankacılığına laternatif olarak sunulmuş bir sistem olarak denendi. Arjantin geçmişte çeşitli denemeler yaptı ancak pek başarılı değildi.

Nedir Para Kurulu?

Ülkenin rezerv parası olarak Euro veya Dolar kabul edilip, bu rezervin karşılığında para basılması düşünülüyor. Bazen rezerv olarak altın kullanmanın daha avantajlı olabileceği görüşünde olanlar da var.

Temel olarak Merkez Bankacılığı sistemi ile Para Kurulu sistemi arasındaki farkı Steve Hanke’nin yazdığı Gelişmekte olan ülkeler için: Para Kurulu kitabından faydalanarak şu şekilde belirtebiliriz:

Eğer Milei, seçimi kazanabilir ve vaatlerini hayata geçirebilirse, Arjantin ekonomisi önemli bir değişim sürecine girebilir. Başarılı olması durumunda, Arjantin'in para politikaları ve ekonomik yönetimi, uluslararası örneklerden ders çıkarılarak güncellenebilir ve dönüştürülebilir. Bu seçimler, Arjantin için tarihi bir dönemin başlangıcı olabilir ve gelecekte ekonomi literatürüne önemli bir örnek oluşturabilir.

Başkan adayı kazandığı güveni neye borçlu? Kim veya kimlerin verdiği güvenle bu hareketleri yapabiliyor? Arjantin’in denemek istediği bu ekonomi politikası daha önce nerelerde denendi? Arjantin hangi ülke, ülkeler ya da uluslararası güçlerin deneme tahatsı olarak kullanılmak isteniyor? Kafada deli sorular…