21 Ekim günü Özbekistan’da Özbek Dili Günü” olarak kutlanmaktadır. 21 Ekim 1989 tarihinde Özbekistan'da Özbek diline resmi dil statüsü verilmiştir. Sadece Özbekistan’da değil, dünyanın birçok ülkesinde toplu halde yaşayan Özbekler tarafından coşkuyla kutlanan “Özbek Dil Günü” dolayısıyla özellikle Afganistanlı Özbek Türkleri hem Afganistan’da hem de diasporada şiir okuma, kitap okuma gibi aktiviteleri içeren çeşitli etkinlikler düzenlemekteler. Özbek Dil Günü dolayısıyla Türkiye’de faaliyet gösteren Avrasya Federasyonu üyesi Türkistan Elleri Eğitim Kültür ve Yardımlaşma Derneği tarafından İstanbul’da etkinlik düzenlendi. Ana Dile Sahip Çıkmak, Milli Borcumuzdur “Ana dilimizi korumak, yaşatmak için dernek olarak çalışmalarımızı sürdürdüklerini, Özbekçe kurslar düzenlediklerini, Özbekçe şiir günleri tertip ettiklerini” vurgulayan dernek başkanı Haşim Hamdam’ın yaptığı açılış konuşması sonrasında, etkinliğe katkıda bulunan STK Başkanlarının videolu mesajları okundu. Türkistanlı STK Başkanları gönderdikleri görüntülü mesajlarında; “Dil, halkın zenginliği, dil milletin sesidir. Dilimiz olsa sözümüz, dilmiz olsa medeniyetimiz ve dilimiz olsa geleceğimiz olur. Milletin geleceği için ana dili korumak, kollamak, yaşamak, yaşatmak gerekir” diyerek diasporadaki Türkistanlıları ana dile sahip çıkmaya davet ettiler.
 

Daha sonra Zeytinburnu Kaymakamı Adem Uslu’nun “Türk toplulukları arasında dilde birliğe davet edici” açılış konuşmasının ardından kutlama programına panelist olarak katılan Prof. Dr. Timur Kocaoğlu konuşmasında “Özbek dilinin tarihî kökleri, bugünkü durumu ve geleceğe yönelik vizyonu üzerine önemli değerlendirmelerde bulunarak, Özbek Türkçesinin aslında 1920’de Buhara Devleti zamanında resmi kabul edildiğini” vurguladı. Afganistan’ın Ukrayna Büyükelçisi görevinde bulunmuş olan eski milletvekili Dr. Sardar Muhammed Rahmanoğlu ise Afganistan Türkleri açısından Özbekçenin önemli bir yere sahip olduğunu, çünkü bir zamanlar Afganistan’da Türk demenin dahi yasak olduğunu, buradaki Türklerin baskılara rağmen Özbek ana dilini korumak için mücadele verdiklerini vurguladı. Siyasi Parti temsilcilerinin de katıldığı program, Türk dünyasının sevilen ozanı Yusuf Alper’in coşkulu konseriyle devam etti. Ayrıca Afganistan mutfağının seçkin lezzetlerinden oluşan ikram sofrası, geleneksel Özbek pilavı ve düzenlenen kitap sergisi davetlilerden büyük ilgi gördü. Türkistan Elleri Eğitim Derneği’nin öncülüğünde düzenlenen etkinliğe; Avrasya Federasyonu başta olmak üzere Afgan-Türk Konseyi, Andhoylular Derneği, Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği, Afganistan Türkleri Uluslararası Sosyal Yardım Derneği, Orta Asya Özbek Türkleri Derneği, Afganistan Dernekler Federasyonu gibi STK’lar destek verdi. 21 Ekim günü İstanbul Kent Üniversitesi’nde Özbekistan İstanbul Başkonsolosu’nun desteğiyle Özbekistan Kültür Dayanışma ve İşbirliği Derneği tarafından düzenlenen “Özbekistan Devlet Dili Bayramı” etkinliğine ise Özbekistan devlet sanatçıları Münajat Yolchieva ile İlyas Arabov katılarak konser verdiler.
 

(*) İpek Yolu Araştırmaları Merkezi / Silk Road Research Center – SRC Bülteni
@) Bu değerlendirme yazısı, yazılı görsel ve sesli medyada yayınlanabilir. İsmail Cengiz, Avrasya Türk Dernekleri Federasyonu Genel Başkanı